Het is januari 2019, buiten vriest het een paar graden en er valt een beetje sneeuw. Een eerste winterse dag en het lijkt wel of heel Nederland in rep en roer is. De spoorwegen besluiten de helft van de treinen uit de dienstregeling te halen, op de luchthavens worden meerdere vluchten geannuleerd en op de wegen wordt een nationaal record “filerijden” gevestigd. Op zulke dagen gaan mijn gedachten steevast een paar decennia terug. Het sneeuwde toen toch ook en vaak veel harder, maar vielen toen ook al treinen uit? Ik meen van niet, ik zie die “hondenkop”, een bijnaam voor een treinstel uit de jaren zestig, rijden in weer en wind, dus ook in sneeuw en ijs. Akkoord, het schijnt dat momenteel veel wordt bediend met elektronica, waarvan men zegt dat dat meer storingsgevoelig is en vroeger werd er minder gevlogen en minder autogereden, dus minder vertragingen en minder files. Maar in mijn herinnering waren de winters vroeger echt koud, viel er meer sneeuw, vroor het weken achter elkaar en stonden we tot vervelens toe op het ijs.

Uit het fotoalbum van een Rotterdamse Heistek-familie

Het fotoalbum van mijn ouders

’t Was eens in de vakantiedagen,

Weet je nog wel oudje?

Dat wij dat fotoalbum zagen,

Weet je nog wel oudje?

Wij kiekten al zijn leuke dingen,

Weet je nog wel oudje?

Dat boek zat vol herinneringen,

Weet je nog wel oudje?

Bovenstaande regels komen (weliswaar niet in deze volgorde) voor in een liedje van de vroeger bekende conferencier Louis Davids (1883-1939). Ik moest hieraan denken bij het doorbladeren van een aantal fotoalbums uit de nalatenschap van mijn ouders en schoonouders. In die albums uit hoofdzakelijk de jaren dertig, veertig en vijftig van de vorige eeuw zaten nog van die kleine zwart-wit fotootjes met gekartelde randen en ingeplakt met plakkers op elke hoek. Wat een werk! Veelal zullen de foto’s zijn gemaakt met zo’n ouderwetse boxcamera, waarin een rolletje ging van naar ik meen acht of misschien wel tien foto’s. Niet te veel fotograferen in het begin want voor je het wist was het rolletje vol. En ja hoor, aan het eind van de dag of van de vakantie bleek steeds weer dat je te zuinig was geweest en het rolletje toch niet vol was. Bij het doorbladeren van de albums kreeg ik een goed beeld over de vrijetijdsbesteding in de eerder genoemde decennia, in een tijd dat vakantiedagen amper bestonden. Ik heb een en ander aangevuld met mijn eigen herinneringen en veronderstel dat veel van onze lezers min of meer dezelfde herinneringen hebben.

Derdepoort Massacres

War was declared between the English and the Boere on October 8, 1899. Hannie and Wijtse Lampen and their four young kids were living in a house on Heystek Street in Rustenburg. (Another baby boy was to be born a year later.) Other family members lived on farms near Rustenburg, some a bit further away. The women immediately set to task baking rusks and cookies, drying wors and doing all they could to prepare for their men to go and fight in what they felt was going to a six-month long war only. Hannie’s father, Jan Heystek, was now the Magistrate of the District of Zoutpansberg, living in Pietersburg with his wife Anna Maria and the three youngest Heystek daughters, Jacoba & Josina (twins), and Maria. Hannie’s younger brother, Abraham Eliza, had died after an illness the previous year at only 17 years old.

Evacuaties, hulp en wederopbouw

Zondagmiddag wordt de bevolking opgeschrikt door een tweede vloedgolf vanaf zee. Omdat de dijken al zijn gebroken komt het water hierdoor nog hoger te staan. Veel huizen die nog staan na de eerste vloedgolf, storten alsnog in. De tweede vloedgolf maakt de meeste slachtoffers. De storm gaat pas op 3 februari liggen.

Achteraf blijkt dat er een zeer zware storm het land was gepasseerd met windkrachten 10 tot 11 Beaufort en windstoten tot 144 kilometer per uur. De polders waren volgelopen. Kinderen zagen hun ouders verdrinken, ouders zagen hun kinderen meegesleurd worden door het onvoorspelbare water.

De watersnoodramp kost aan 1.836 mensen het leven. Ruim 72.000 mensen worden geëvacueerd. 47.000 stuks vee en 140.000 stuks pluimvee verdrinken. Schade aan de infrastructuur en landbouwgrond is ongekend groot. Ruim 165.000 ha grond overstroomt. Landbouwgrond loopt door het zeezout grote schade op, waardoor veel akkers lange tijd niet meer gebruikt kunnen worden. Het natuurgeweld vernielt 4.300 huizen en gebouwen en 43.000 raakten beschadigd.

Een rampzalige stormvloed

Donderdag 29 januari 1953, er ontwikkelt zich een noordwesterstorm ten zuiden van IJsland. Via Schotland koerst de storm verder zuidwaarts. Op de noordelijke Noordzee draait de wind naar noordnoordwest. Het gevolg: een stormveld van 1000 km lang dat recht op de Nederlandse kust afstevent.

Zaterdag 31 januari 1953, de verjaardag van kroonprinses Beatrix. Ondanks een voor de tijd van het jaar veel te harde wind wapperen aan gevels van sommige Nieuwendijkse woningen rood-wit-blauwe vlaggen.

Zaterdagmiddag, de stevige wind wakkert aan tot stormkracht. Het KNMI waarschuwt op de radio voor een tijdelijke zware storm die kan leiden tot gevaarlijk hoog water.

Het Algemeen Nederlands Persbureau ANP verspreidt de volgende berichten:

• Tijdens een zware storm op de Ierse Zee is de veerboot Prinses Victoria vergaan waarbij veel slachtoffers zijn te betreuren. De orkaan die daar woedt bemoeilijkt de reddingswerkzaamheden.
• De visserskotter “Ouddorp” is tussen Noordwijk en Katwijk gestrand en ligt vrijwel tegen de duinen.
• In Vlissingen wordt een waterstand van 4,55m + NAP gemeten.
• Bij Schouwen is het Finse schip Bore 6 door het zware weer in moeilijkheden gekomen en aan de grond gelopen. Uitgevaren reddingsboten keren onverrichterzake terug naar hun thuishaven. Het weer is te slecht om het schip te bereiken en hulp te kunnen bieden.
• Op het eiland Rozenburg zijn dijken doorgebroken. De veerdienst tussen Maassluis en Brielle is gestaakt.
• Op Walcheren is de Sloedijk doorgebroken. Heel Walcheren is van de buitenwereld afgesloten.
• Schaatser Kees Broekman heeft tijdens het Europees kampioenschap in Hamar de 5000m gewonnen.
• Weersverwachting, geldig tot morgenavond. Overdag zwaarbewolkt guur weer bij een temperatuur van 6 graden. Gedurende de nacht vooral in de kustprovincies tijdelijk zware storm, wisselende bewolking en nu en dan regen-, hagel- of sneeuwbuien.

Grandma Johanna Elizabeth Heystek

I have just about exhausted all I know about Oupa Wijtse and his side of the Lampen family. That means I can now happily turn the stories to Ouma Hannie Heystek-Lampen and start telling you all about her family and their roots in reverse chronological order. Believe me, there is a treasure trove! Hopefully more of Hannie’s own stories will come to light with time if we discover more family closets, maybe through the Rustenburg Lampen clan? I mentioned Ouma here and there in past posts, but will tie those bits together in the next couple of stories just so they make more sense.

Selma Heijstek werd een heel goede atlete

Johannes Cornelis Heijstek was gedurende zijn tijd in Zaandam lid, resp. bestuurslid van de Atletiekvereniging “Zaanland”. In ons familieblad BIJ UITSTEK van september 2004 verhaalde dochter Selma zelf over haar atletiekcarrière, een artikel waarvan U onderstaand nog weer een keer kennis kan nemen. Selma is hierin op sommige punten toch ietwat bescheiden geweest, reden waarom de redactie haar verhaal hier en daar wat heeft uitgebreid met krantenartikelen waarin de betekenis van haar successen duidelijker wordt.