Jan Heijstek new life in South Africa

Most of the story this week comes from the autobiography that our Oupa-grootjie Jan Heystek wrote in 1926.

Our timeline moves to 12 April 1863 in the Boer Republic of Transvaal, where it was time for the Heijsteks to start a new life beyond the little two-rooFm home provided by the Rev. Postma. They had survived a fairly traumatic year since they left Giessen in Noord-Brabant, the Netherlands. Jan (snr.) had lost his beloved Johanna nine months earlier on board the Willem Hendrik. The five boys must have grown up pretty fast during this year, and little Elizabeth was now five years old, needing a mommy herself. On this day, forty-seven year old Jan Heijstek got married to his second wife, twenty-three year old Hester Maria du Plessis. A week or so later the family moved to a piece of farm land given to Jan by a certain Johannes Venter. Originally named Waterval (no.4) and a bit later renamed Arnoldistad, the land was situated right next to the Hex River. This is now in the Transvaal (not the well-known Cape Hex River valley), near the present-day Kroondal area, as far as I can track the location. At this point we lose all new information about Jan and Johanna’s little Elizabeth. It is assumed she died in childhood on this Arnoldistad land. The youngest surviving son on the journey to South Africa, Pieter, lived until 1883, when he died at 31 years old without getting married. Another six sons were born to Jan and Hester between 1864 and 1877. Adding the four sons from Giessen and six sons from South Africa who all got married and had children, our Heystek clan in South Africa expanded quite a bit. In fact, Jan had eighty-two grandchildren! Now start a South African Heystek-family tree with that, and it is no wonder we have all lost contact with one another, all those hundreds of cousins in South Africa alone. ‘Anyone up for a family-gathering?

Groot-oupa Jan Heystek, 1848-1932

Christening of the youngest daughter, Hester Maria, in 1888 at the Rustenburg Reformed Church. (Middle of the page)

De jongensnaam Joost betekent “rechtvaardig”, maar het heeft er ook veel van weg dat Joost Heystek een synoniem is voor de beheersing van de schilderkunst.

Van Joost Heystek uit Utrecht (NL) hebben we eerder producten van zijn artistieke vaardigheid mogen tonen, nu schrijven we over zijn Zuid-Afrikaanse naamgenoot die zeker zo vlot de schilderspenseel hanteerde.

Quaerite et invenietis

Zoekt en gij zult vinden

“Er zijn vele wegen die naar Rome leiden” is een algemeen toepasbaar Nederlands gezegde dat zeker ook van toepassing is op de genealogiehobby.

De laatste decennia is er een overvloed aan genealogische gegevens op het internet beschikbaar gekomen. Nagenoeg dagelijks groeit het aantal beschikbare bestanden. Veel archieven en organisaties in binnen- en buitenland stellen data digitaal beschikbaar. Een aspirant onderzoeker kan dat als onoverzichtelijk ervaren.

Jan Heijstek journey to South Africa

Let’s go back to 1860 in the Netherlands. In the Gelderland province, our Oupa Wijtse Lampen’s father, Geert Lampen, was thirty-two years old and still unmarried. He had just accepted the calling of minister to the Herwijne Gereformeerde Kerk, and would marry Hendrika de Vries within a year. Two of their children, Herman and our oupa Wijtse, would be born in the next seven years and would eventually make their way to South Africa at the end of this nineteenth century. On the other side of the Waal and Maas Rivers, a mere ten kilometers away, Jan Heystek (oupa Wijtse’s future father-in-law) was a twelve-year old boy living on the outskirts of Giessen in the Dutch province of North Brabant, and had just completed his seven-year long formal education. The small town of Giessen had only one elderly school master for 150 kids, and there really was not much more to be learnt. Some sixty-five years later Jan would write down his earliest memories of the time that his dad, Jan Heijstek (snr.) took him to school at the age of five years old and he put up a screaming hissy-fit with all the power in his lungs: “…zette ik een keel op met al de kracht die in mijn longen aanwezig was…” Jan (snr.) left his second-oldest son in the care of the very capable “Meester” who knew how to distract little Jan with an “A-B-C” horse-and-rider picture book. (This story is part of Jan Heystek’s own life story written in Dutch—link attached at the end.)

Herwijnen village; the Netherlands

Ook de Nederlandse taal is aan dynamiek onderhevig. Nieuwe woorden gaan een eigen leven leiden, anderen daarentegen raken in ongebruik. Woorden kunnen ook specifiek zijn binnen een bepaalde sector. Zo ook in de genealogie. In de reeks Genealogisch ABC deze week de letter B.

Op 30 januari 2020 is in Pretoria (Zuid-Afrika) overleden

Eliza Heystek

hij werd 79 jaar

Eliza was getrouwd met Hester Johanna Heystek

We wensen de familie veel sterkte bij het dragen van dit verlies

In grote stappen door de geschiedenis. Vier november 1650, acht dagen nadat zijn vader aan de ziekte pokken was overleden, kwam Willem III van Oranje in Den Haag ter wereld. Zijn moeder was de Engelse prinses Maria Stuart. Het land beleefde de Gouden Eeuw en was een wereldmacht met grote kolonies en een sterke VOC. Vanaf 1672 bestuurde Willem III als stadhouder de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Het jaar 1672 is nu bekend als het Rampjaar. Nederland werd aangevallen door Engeland, Frankrijk en door de bisdommen Münster en Keulen. In dat jaar was het volk redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos. Franse legers trokken ver op in de Nederlanden. Willem III, die nauwelijks militair ervaren was, moest in de jaren daarna het land gaan redden. Mede door een niet onbelangrijke overwinning van admiraal Michiel de Ruyter op de Engelsen, deed hij dat met succes. Vanaf 1689 regeerde Willem III als koning ook over Engeland en Ierland.

Nadat Willem III was overleden brak een nieuw tijdperk aan. Niet langer was de Republiek één van de machtigste staten in Europa. Het land verloor snel zijn status. Dit werd temeer duidelijk toen bij de Vrede van Utrecht (in 1713) de Spaanse Successieoorlog werd beëindigd. Nederland had bij de vredesbesprekingen weinig in te brengen. Een gevolg van de Vrede van Utrecht was onder meer dat de Zuidelijke Nederlanden in handen kwamen van de Oostenrijkers. De Gouden Eeuw was voorgoed voorbij. In die tijd leefde Francijna Colie.

Nederlandse archieven bevatten miljoenen documenten uit het verleden. Voorbeelden daarvan zijn de DTB-registers (kerkelijke Doop-, Trouw- en Begraafregisters) voor de periode voorafgaande aan de Burgerlijke Stand (BS) die in 1811 werd ingevoerd. Daarnaast worden tal van andere documenten zorgvuldig bewaard. Oude notariële registers, charters, borgbrieven, registers van de Rechterlijke Macht, Weeskamer registers en registraties van Eigendom overdracht zijn slechts enkele voorbeelden daarvan. Bij elkaar genomen zijn het waardevolle bronnen voor historici maar ook voor stamboomonderzoekers. Ze bieden veel informatie waarmee voorouders op de juiste plaats in een stamboom worden opgenomen en geven vaak inzicht hoe zij hebben geleefd.