Dordrecht is mijn geboortestad. Tweeëntachtig jaren geleden kwam ik daar ter wereld. Mijn vader kwam uit Willemstad en mijn moeder uit Dordrecht. Zij huwden elkaar in deze mooie stad.
Vele van deze Dordtenaren weten meestal niet dat zij “ in de verte “ familie van elkaar zijn, maar zij kunnen er zeker van zijn dat ook hun voorouders ooit uit Uitwijk in het Land van Altena zijn overgekomen. Vanuit Uitwijk trokken zij niet direct naar Dordrecht, er waren er die naar Zeeland gingen, anderen naar de Westhoek van Noord-Brabant naar plaatsen als Fijnaart, Klundert en Willemstad. Van hun nakomelingen verhuisden er in de loop van de laatste eeuwen een flink aantal naar Dordrecht.
In zeven publicaties neem ik u mee op reis naar deze geweldige stad waar de geschiedenis voor het oprapen ligt en laat u kennismaken met mijn familie en Heijstek-naamgenoten die hier hebben gewoond of nog steeds wonen.
Een belangrijke handelsstad
Dordrecht is een stad met een eigen geschiedenis. Om zomaar wat voorbeelden te noemen. De gebroeders Johan en Cornelis de Witt werden er geboren, Willem van Oranje kwam er en Napoleon was er op 5 oktober 1811 een dag op bezoek.
De stad is gelegen op het Eiland van Dordrecht en wordt omgeven door veel (rivier)water. De Beneden Merwede, de Dordtse Kil, het Hollands Diep en de Nieuwe Merwede. Dordrecht werd waarschijnlijk in de tiende eeuw gesticht. Zeker is dat het in 1220 stadsrechten kreeg. Zo zijn wij als Dordtse Schapenkoppen op weg naar het jaar 2020 als de stad 8 eeuwen stadsrechten kan vieren.
Het is hiermede de oudste stad van het vroegere gewest Holland. Al dat water bracht Dordrecht tot een grote bloei, het was destijds een belangrijker havenstad dan Amsterdam, terwijl Rotterdam nog niet eens meetelde. Die gunstige ligging werd nog versterkt door het stapelrecht, een privilege dat de graven van Holland in de Middeleeuwen aan Dordrecht hadden verleend. Het betekende dat alle handelswaar die over de rivier werd aangevoerd in Dordrecht op de markt gebracht moest worden. De stad werd daardoor de belangrijkste stapelplaats in de regio voor producten als wijn, hout en zout. Dordtse handelaren waren in bijna alle belangrijke Europese steden te vinden, soms zelfs ver daarbuiten. Dordrecht bleef tot de zestiende eeuw de belangrijkste haven- en handelsstad van het gewest Holland, maar eenmaal voorbijgestreefd door Rotterdam, bleef de stad van belang als binnenlandse haven.
Kunst
Dankzij de economische bloei ontstond ook een gunstig klimaat voor de kunst : de rijke kooplieden hadden in hun huizen en bestuurskamers graag schilderijen om zich heen en het paste bij hun stand om zich door kunstenaars van naam te laten portretteren. Wie kent niet de in Dordrecht geboren vader Jacob Cuyp en zijn zonen Aelbert en Benjamin? Vader Jacob was dé portretschilder in Dordrecht, de meer bekende Aelbert Cuyp schilderde meer landschappen.
Herinneringen aan het verleden
De stad is rijk aan monumenten. Minstens 800 stuks! Een wandeling door de oude binnenstad en langs deze monumenten kan ik U van harte aanbevelen. Hier en daar heeft het er veel van weg dat de tijd er heeft stil gestaan. Staande voor een van de vele schitterende gebouwen kunt u zich de vraag stellen of daar paar honderd jaar geleden misschien een andere Heijstek op dezelfde plaats heeft gestaan en dat pand bewonderd?
Kooplieden lieten in de binnenstad omstreeks 1225 al grote bakstenen huizen bouwen, zoals het Huis van Scharlaken. Verder ziet men fraai gerestaureerde patriciërswoningen, pakhuizen en hofjes die herinneren aan het verleden. De Grote Kerk of “ Onze Lieve Vrouwekerk “, gebouwd in Brabants-Gothische stijl, steekt nog in volle glorie boven veel gebouwen uit. De exacte bouwdatum van deze kerk is niet bekend, wel dat in 1285 een uitbouw plaatsvond en rond 1339 een begin werd gemaakt met de bouw van de toren. Een ander markant punt is de Groothoofdspoort, gebouwd in 1325, de grootste en belangrijkste waterpoort van de stad, waar men een prachtig uitzicht heeft over de rivieren.
Synode van Dordrecht
Belangrijk voor onze vaderlandse geschiedenis was de Statenzaal, waar in 1572 de eerste vrije Statenvergadering werd gehouden, een bijeenkomst waarop het verzet tegen de Spaanse overheersing werd gebundeld. Het was de eerste stap op weg naar een zelfstandig Nederland.
Ook de Synode van Dordrecht (Kerkvergadering) in 1578 en in 1619 zullen velen van ons zich nog herinneren uit de geschiedenisboekjes op school. Evenmin mag onvermeld blijven de Munt van Holland waar vanaf 1366 de Hollandse munten werden geslagen. In 1806 moest de Munt op last van de Fransen worden opgeheven.
Veel van de geschiedenis kwam aan het licht bij archeologisch onderzoek. Naast handelswaar brachten de handelaren ook persoonlijke aankopen mee naar huis, bijvoorbeeld serviesgoed. Veel werd op een gegeven moment weggegooid, niet in een vuilnisbak, maar gewoon in een kuil op het achtererf of in een sloot. In bouwputten wordt veel van dit materiaal weer teruggevonden en vertelt ons weer het nodige over het verleden.
Gemeentelijk beleid
Het beleid van het Dordts Gemeentebestuur is erop gericht de historische binnenstad met maar liefst 800 monumenten niet op te offeren aan het verkeer en economische belangen die voor het centrum spelen. Hiermede kan niet alleen onze generatie maar hopelijk nog enige volgende ook kennis nemen van dit verleden.
Wordt vervolgd
Lees ook
Naamgenoten in Dordrecht en omgeving; deel 2
Naamgenoten in Dordrecht en omgeving; deel 3
Naamgenoten in Dordrecht en omgeving; deel 4
Naamgenoten in Dordrecht en omgeving; deel 5
Naamgenoten in Dordrecht en omgeving; deel 6
Naamgenoten in Dordrecht en omgeving; deel 7